فوتبال،جهانی‌شدن و ارتباطات
فوتبال بدون شک پرطرفدارترین ورزش جهان است. مردم در سراسر دنیا برای تماشای مسابقات حساس سر و دست می‌شکنند. تقریبا همه پسرها و حتی دخترها از همان سال‌های ابتدایی زندگی با توپ و دروازه آشنا می‌شوند.
تیم های معروف اروپایی طرفداران پروپاقرصی در‌دورترین نقاط جهان دارند؛طرفدارانی که شاید حتی تا کنون بازیکنان مورد علاقه خود را غیر از دریچه رسانه‌ها، از جای دیگری ندیده باشند، اما بعضی حاضر نیستند حتی به ازای هزینه‌های زیاد و دریافت مبالغ کلان، دست از هواداری تیم‌های محبوب خود بردارند. نوجوانان سعی می‌کنند ب ای خود یک الگوی فوتبالی دست‌و‌پا کنند مدام به تقلید از او بپردازند.
روی لباس‌ها و کیف‌ها و دفترهای آنها تصاویر ستاره‌های محبوب‌شان نقش بسته است. و جالب آنکه این موضوع امروز برای اکثر مردم انری عادی تلقی می‌شود.
شاید بتوان درمورد طرفداری از تیم‌های شهر و یا کشور خود دلایلی همچون تعصب، عرق ملی یا چیزهایی از این دست است را ردیف کرد، اما علاقه آتشین و دیوانه‌وار به مثلا تیمی از یکی از شهرهای کوچک در جنوب ایتالیا را چطور می‌توان توجیه کرد؟ اساسا چه منطقی باعث می‌شود تا فرد، به طرفداری از یک تیم خاص برخیزد تا جایی که حتی حاضر باشد برای این طرفداری هزینه کند؟ آیا این خاصیت ذاتی فوتبال است که مرزها را جابجا و دل‌ها را به هم نزدیک‌تر میکند؟ یا این که باید به فرایندی دیگر نظر افکند و آن را تحلیل کرد؟
به نظر من صجبت از فوتبال به عنوان تنها عامل شکل‌گیری این فرایند درست نبوده و اتفاقا بیشتر‌گمراه‌کننده‌است.
برای این که به تحلیل بهتری در مورد جادوی فوتبال دست پیدا کنیم، لازم است تا رویکردی جامع و چندبعدی راتخاذ کرده و فوتبال را نه صرفا به مثابه ورزش، که به عنوان یک پدیده اجتماعی و ارتباطی ملاحظه کنیم.
در ادبیات علوم اجتماعی و ارتباطات، مفهوم جهانی‌شدن یا جهانی‌سازی به عنوان یک عنصر محوری در تحلیل مسائل عصر مدرن قلمداد می‌شود. جهانی‌شدن در معنای مدرن خود با آغاز عصر چاپ به وقوع می‌پیوندد. تقییم‌بندی دوره‌های زمانی بر اساس رسانه‌های غالب در آن عصر، در اینجا بیانگر اهمیت آنها در شکل‌گیری مفهوم جهانی‌شدن است.
جهانی‌شدن، به تعبیری به معنای فرآیندهای طبیعی و ایدئولوژیک است که حضور امر غیرملی را در حوزه ملی تسریع و تقویت میکند. جهانی‌شدن پدیده‌ای چندوجهی و پیچیده است که به یک حوزه خاص محدود نمی‌شود. رابرتسون بر این اساس معتقد است که جهانی‌شدن به بافت‌های گوناگون کنش اجاماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، نظامی و محیط زیست راه پیدا کرده‌است. به تعبیری کلی می‌توان گفت جهانی‌شدن، فرایند یکپارچگی هرچه بیشتر مردم جهان با یگدیگر در محدوده یک مرز واخد است؛ امری که نزد عامه مردم به دهکده جهانی معروف است.
همانطور که در بالا اشاره شد، جهانی‌شدن رابطه‌ای تنگاتنگ با رسانه‌ها و ارتباطات دارد؛ تا جایی که می‌توان صراحتا گفت تحقق این مفهوم بدون تصور وجود رسانه‌ها تقریبا ناممکن است. ارتباطات در معنای عام خود علاوه بر انواع رسانه‌ها، به توسعه صنعت حمل و نقل نیز اشاره دارد و آن را نیز جزء لاینفک در طرح مفهوم جهانی‌شدن می‌داند.
با این مقدمه کوتاه در ارتباط با جهانی‌شدن، می‌ووون تحلیلی مختصر و مفید از چگونگی برجسته‌شدن فوتبال به عنوان پدیده‌ای همه‌گیر و جهانی ارائه کرد.
شاید فوتبال بدون رسانه‌ها همچنان محبوب و پرطرفدار باشد، اما مطمئنا این حجم از توجه و سروصدا را مدیون وجود رسانه‌هاست. شاید بی‌راه نباشد که ادعا کنیم، فوتبال ورزشی رسانه‌ای است و بیش از آن که در زمین مسابقه جریان داشته باشد، در رسانه‌ها جریان دارد.
ارتباطات از طریق فرایندهای چندگانه، فوتبال را تبدیل به امری موثر در راستای جهانی سازی کرده‌است. اکنون تیم‌های بزرگ فوتبال جهان مظاهر بی چون و چرای جهانی‌سازی و فراملی‌سازی هستند.
برجستگی و پررنگ‌شدن فوتبال به عنوان یک ورزش محبوب اتفاقی رخ نداده است. فوتبال یک صنعت فوق‌العاده درآمدزاست و صاحبان سرمایه به فوتبال به عنوان راهی جهت کسب سود بیشتر می‌اندیشند. هنگامی که فوتبال مانند یک یا مجموعه‌ای از کالاهای تجاری تلقی شود و در بازارهای جهانی عرضه گردد، همانند دیگر کالاهای تجاری، فرهنگی را نیز به همراه خود به دریافت‌کنندگان منتقل میکند.
به این ترتیب فوتبال طی فرایند تجاری و رسانه‌ای از مرزها رها شده و به سراسر جهان صادر می‌شود. می‌توان عوامل متعددی را نام برد که در فرایند جهانی‌سازی فوتبال و گسترش ارتباطات میان فرهنگ‌ها دخیل هستند:
۱- پخش زنده مسابقات
مسابقات مهم فوتبال در صدها شبکه تلویزیونی به طور زنده پخش می‌شوند تا مردم لحظه به لحظه با هیجان این رقابت‌ها همراه باشند. کارشناسان و مفسرین، مخاطبان را به طور دییق در جریان بازی‌ها می‌گذارند تا همواره بدانیم هر تیمی چه وضعیتی دارد. حواشی فوتبال نیز همواره مهم‌تر از متن بوده و در صدر اخبار رسانه‌ای هستند و مردم را به شدت کنجکاو می‌کنند.
۲- بازی‌های رایانه‌ای
بازی‌های رایانه‌ای فوتبالی همیشه جزو پرطرفدارترین‌ها هستند. نوجوانان و جوانان در فضای‌ذهنی و تخیل خود هدایت تیم‌های بزرگ را بر عهده می‌گیرند یا خود را به همبازی ستارگان می‌کنند تا هرچه بیشتر به آنها شبیه شوند.
۳- کالاهای ورزشی
از لباس و شورت تیم‌ها گ فته تا پوستر و لوازم تحریر با تصویر ستارگان و تیم‌های ورزشی، همگی در خدمت تقویت فضای رسانه‌ای به نفع آنها و کسب منفعت تجاری هستند.
۴- ستاره‌سازی
همانند دنیای سینما، فوتبال نیز ستارگان خود را دارد؛ ستاره‌هایی ک هرچند سال یکبار طلوع می‌کنند و پس از چندی، با ورود به چهره‌های جدید از یادها می‌روند. این ستاره‌ها خود عاملی بسیار مهم در جذب طرفداران تیم‌ها هستند.
